Zarys historii

a co ludzie kochają Barcelonę? To tak, jakbyś miał jednym zdaniem wyjaśnić, za co kochasz swoją drugą połówkę. Gdyby Barcelona była kobietą, z pewnością byłaby silna i niezależna. Z charakterem ukształtowanym latami walki o autonomię i niespotykaną urodą – dzięki Antonio Gaudiemu. Ale czy wiesz, że to wcale nie on był twórcą koncepcji urbanistycznej tego miasta?

Na początku swego istnienia – czyli około III w. p.n.e. Barcelona należała do Rzymian. Potem, można by rzec, że zmieniała właścicieli jak rękawiczki, gdyby nie fakt, że rękawiczki zmieniamy zwykle z własnej woli.

Na pewno interesuje Was, skąd wzięła swoją nazwę? Legenda mówi, że założycielem Barcelony był Hamilcar Barca – wódz kartagiński, ojciec słynnego Hannibala. Założył port Barcino – który został później zaanektowany przez Cesarstwo Rzymskie – dziś znany jako Barcelona.

Po upadku Imperium, Barcelona stała się na jakiś czas stolicą państwa Wizygotów. Pod koniec VIII w. tereny zdobyli Karolingowie – dynastia Frankijska, rozszerzająca wtedy tereny Francji na południu.

W Hiszpanii Barcelona znana jest też pod inną nazwą: Cioudad Condal (miasto hrabstw). Nazwa wywodzi się z IX w, kiedy to Barcelona została zdobyta przez karolińskiego króla Ludwika I Pobożnego. Ten odbił ją z rąk muzułmańskich. Włączył ją do Królestwa Franków, ustanawiając tzw. hrabstwo Barcelony. Zdobyte terytorium zaczęto nazywać Marchią Hiszpańską, czyli zbiorem hrabstw katalońskich i aragońskich. W tym stuleciu obszar, który dziś znamy jako północną Katalonię był krajem hrabstw.

Jednym z legendarnych hrabiów był Wilfred Włochaty, który zjednoczył pod swoim panowaniem grupę hrabstw i przekazał je w spadku swoim dzieciom. Jego dynastia nie przetrwała, ale tradycja dziedziczenia i panowania hrabiów tak, dając określeniu Ciudad Condal wystarczająco dużo czasu, aby wejść do zbiorowej świadomości społeczeństwa i zostać w użytku po dziś dzień.

Hrabstwa miały wspólną politykę, udało im się urosnąć w siłę, zrzucić zwierzchnictwo Francji i wejść w dobrobycie w Złoty Wiek XII .

W 1134 r. małżeństwo połączyło losy Katalonii z Aragonią (na zdjęciu powyżej – Petronilla z Aragonii i Ramon Berenguer IV z Barcelony). Królowie rezydujący w Barcelonie, przez układy i podboje zawładnęli także południową Francja, Balearami, Sycylią i południowymi Włochami.

Od XIII w. Barcelona, jako stolica administracyjna Principat de Catalunya (Autonomiczna Kastylia), przeżywała okres wielkiej gospodarczej, społecznej i kulturalnej świetności, dzięki ekspansji terytorialnej i handlowej na Morzu Śródziemnym: Tunezji i Algierze, gdzie handlowano złotem i niewolnikami; Sycylii i Sardynii, które dostarczały pszenicy i soli; Konstantynopolowi, gdzie pozyskiwano bawełnę, przyprawy i niewolników. Miasto rywalizowało z Genuą i Florencją pod względem potęgi handlowej i morskiej.

Barcelona stała się częścią zjednoczonej Hiszpanii poprzez kolejne małżeństwo – tym razem Izabeli Kastylijskiej z Ferdynandem II Aragońskim (w 1469r). Małżonkowie byli sobie równi, (a legenda głosi, że od pierwszego spotkania sobą zafascynowani). Ich królestwa połączyła unia, która dała podwaliny do powstania nowożytnej Hiszpanii.

Był to okres największych sukcesów hiszpańskich. W 1492 roku na dwór przybył Krzysztof Kolumb, który przedstawił królewskiej parze projekt wyprawy do Indii. Według teorii niektórych katalońskich historyków Kolumb urodził się w Katalonii. Nie zostało to jednak dowiedzione. Nie przeszkodziło to też postawić mu kolumny na końcu alei la Rambla.

Niestety unia z Aragonem nie trwała długo, a napięte stosunki miedzy nim i Kastylią były początkiem upadku miasta. Nie pomagały też epidemie czarnej śmierci, które od XIV wieku zmniejszały populację miasta.

Katalończycy niezadowoleni z dominacji kastylijskiej niejednokrotnie rozpoczynali powstania przeciwko władcom hiszpańskim. Pierwsze wybuchło w 1641 r. i zostało zdławione dopiero po dziesięciu latach. Miasto przechodziło z rąk do rąk zawsze będąc ostoją katalońskiego separatyzmu. Stolica Katalonii była także regularnie podbijana przez Francuzów.

Koniec przyszedł pewnego wtorkowego dnia, 11 września 1714 r. (dziś jest to święto narodowe). Król rządzący z Madrytu (Filip V Burbon), po 14 miesiącach oblężenia, zmusił Barcelonę do poddania się (rycina powyżej ukazuje ostatni atak). Trwało to 100 lat, a karność mieszkańców zapełniała nowa forteca na wzgórzu Montjuic. Utracono przywileje – narzucono język hiszpański, zamknięto uczelnie, a cytadela stała się znienawidzonym symbolem podporządkowania.

Wiek XIX rozbudza narody Europy. Następuje wielka rewitalizacja gospodarcza. Wstrzymywanie rozwoju Barcelony jest nieopłacalne dla Hiszpanii. Miasto wkracza więc w wiek industrializacji i to właśnie w tu powstaje pierwsza fabryka kraju. Do połowy wieku Katalonia staje się najszybciej rozwijającym się regionem Hiszpanii. Dobrobyt gospodarczy i siła społeczna miasta sprzyjają odrodzeniu się kultury katalońskiej. Pod koniec stulecia pojawia się modernizm- odzwierciedlenie pragnienia unowocześnienia i europeizacji Katalonii. To tutaj tworzy Pablo Picasso, czy architekt – Antonio Gaudi. Projektuje on m.in. świątynię Sagrada Familia – swe życiowe dzieło, a zarazem główną atrakcję turystyczną i symbol Barcelony.

Nie Gaudi jednak był twórcą charakterystycznego układu urbanistycznego. Jego autorem jest inny architekt, Ildefons Cerda (na zdjęciu – projekt architekta. Ciemny kwartał to miasto zamknięte średniowiecznymi murami). To dzięki niemu tak przyjemnie się zwiedza to uporządkowane miasto. Niektórzy nawet mówią, że jest on ojcem studiów urbanistycznych.

Na początku XX w. Barcelona została stolicą autonomicznej Katalonii, a cztery lata później wybucha krwawa wojna domowa. Miasto kilkakrotnie staje się areną bitwy i testowania nowych broni. Te dni majowe przeszły do historii pod hasłem bratobójczej walki. Wojska generała Franco zdobyły Barcelonę w 1939 r., tym samym kładąc kres autonomii i wprowadzając szereg represji gospodarczych i kulturowych.

Po śmierci Franco w listopadzie 1975 r . rozpoczyna się proces przemian w kierunku demokracji. Katalończycy znów czynią swój region najbogatszym w Hiszpanii. Rozkwita przemysł, Enric Bernat tworzy fabrykę Chupa chups, a logo słynnych lizaków projektuje Salvador Dali.

Igrzyska Olimpijskie lat 80tych tworzą okazję do pokazania nowej Barcelony. Miasto zyskuje nową tożsamość, zostaje zmodernizowane i odnowione, a na terenach poprzemysłowych powstają plaże. Dzisiaj wystarczy przejść przez port, żeby odpocząć na złotym piasku.

Igrzyska i Forum Kultur z 2004r. utrwala ten obraz. Głębokie zmiany, jakie zaszły dzięki tym wydarzeniom spowodowały, że miasto stało się kosmopolityczne i niezwykle atrakcyjne pod względem turystycznym i kulturalnym. Wzrosły również ceny ziemi – czyniąc Barcelonę jednym z najdroższych miast w Europie. Stąd stereotyp „droga i przereklamowana”.

Warto jednak pamiętać, że swą obecną sytuację wypracowała uporem i ciężką pracą. Przyjedźcie więc tam i zdecydujcie sami, czy zgadzacie się ze stereotypem.

Źródła zdjęć i linki godne uwagi:

• rozwój Katalonii przedstawiony mapami (po angielsku)
• rozwój Królestwa Aragonii, Katalonii i Kastylii – you tube
• Hiszpańska Wojan Domowa – w ustawieniach można włączyć automatyczne tłumaczenie
• linki do prowiniencji zdjęć znajdziecie tutaj.